بد نیست برای شروع خواندن این مقاله ابتدا با تاریخچه و تعاریف واژه‌ها آشنا بشوید.
آسفالت (به زبان فرانسه Asphalte) گفته می‌شود، این ماده ترکیبی است که از مخلوط کردن ماسه شن و قیر ساخته می‌شود و ویژگی‌های آسفالت در ساخت جاده، باند فرودگاه و پشت بام در ساختمان به کار گرفته می‌شود.
زیرسازی و اجرای صحیح عملیات آسفالت توسط اکیپ، دستی و ماشن آلات اتوماتیک راه سازی با تضمین و مهمتر از آن نظارت صحیح بر اجراء آن میباشد، که بر عهده کارشناسان با سابقه شرکت خورشید راه میباشد.
اصلی‌ترین کاربرد آسفالت در جاده‌ها است (نزدیک به ۷۰٪)
ویژگی‌های آسفالت قابل بازیافت بوده و بیشترین ماده ساخت و ساز بازیافت شده میباشد.
باید توجه داشت که منظور از آسفالت در فارسی بتن آسفالتی است، که به‌طور خلاصه به آن آسفالت گفته می‌شود.
واژه آسفالت از زبان یونانی باستانی ἄσφαλτος ásphaltos گرفته شده است.
باید از آسفالت خیابان ها طوری محافظت شود که در زمستان‌ها در اثر برف و یخبندان آسیبی نبیند و در تابستان هم آلودگی و کثیفی بر آن تاثیر گذار نباشد.
اگر آسفالت این گونه باشد بدیهی است که مقرون به صرفه، بادوام و دائمی خواهد بود و همچنین نگهداری از آن نیزراحت تر می باشد.
- طراحی مناسب
- استفاده از مصالح و مواد مرغوب
- اجرای صحیح عملیات ساخت و زیرسازی ومهمتر از آن نظارت صحیح
- انواع آسفالت
- آسفالت حفاظتی
طراحی مناسب
شالوده:
کار زیرسازی را با مواد جامد شروع کرد.
زیرسازی خیابان می‌بایست هموار و محکم باشد و در بستر حمل و نقل شهری واقع شود، به هیچ عنوان استفاده از مایه های گیاهی و حیوانی و خاک های سطحی در زیرسازی تجویز نمی گردد.
حدود ۶ تا ۸ میلیمتر از سطح بالایی زیرسازی باید با سنگ ریزه های زبر و در عین حال متراکم پر شود.
برای عریض سازی و زیرسازی دوباره خیابان باید مجددا عملیات زیرسازی با سنگ ریزه ها صورت گیرد تا زه کشی محل اجرا با اطمینان بیشتری انجام شود.
روکش کردن:
اگر روکش خیابان در نظر صاف و هموار می آید دلیل بر مطلوب بودن و مناسب بودن آن نیست. در واقع آنچه فاکتور اصلی در مطلوب بودن آسفالت مد نظر است تراکم و ضخامت آسفالت اجرایی است.
راههای ورودی و اختصاصی به کمترین تراکم ضخامت یعنی چیزی در حدود ۵۰ میلیمتر آسفالت مخلوط گرم نیازمند است.
ضخامت هر لایه آسفالت معمولا سه چهارم ضخامت آسفالت نرم و مخلوط و گرم است.
برای اینکه دوام آسفالت بیشتر شود بهتر است که ۵۰ میلیمتر به زیرسازی و ۴۰ میلیمتر به لایه های رویی و سطح خیابان اختصاص یابد.
زه‌کشی:
روکش خیابان ها باید دارای شیب باشد، در شیب گذاری گذاشتن شیب یک چهارم اینچ در هر ۵/۳۰ معمول است.
زه کشی زیر زمینی لزومی ندارد.
برای هر ۳۰ متر از خیابان ارتفاع شیب می بایست ۴۶۰ میلیمتر باشد.
زه کشی باید از ساختمان ها فاصله داشته باشد و نباید اجازه داد تا آب در لبه آسفالت خیابان جمع شود.
استفاده از مصالح و مواد مرغوب
در خیابان ها که نیروی زیادی بر آن وارد نمی شود همان آسفالت HMA سنتی مناسب است.
در زیرسازی جاده‌های خارج از شهر و پارکینگ‌ها میتوان از (به اندازه ۵/۱۲ میلیمتر) برای بخش های سطحی استفاده نمود.
برخی عقیده دارند که استفاده از HL- ۳ و یا HL- ۳A (به اندازه ۵/۱۲ میلی متر) به روکش و آسفالت دوام بیشتری می بخشد.
اجرای صحیح عملیات ساخت و زیرسازی ومهمتر از آن نظارت صحیح
زیرسازی می‌بایست هموار و محکم باشد، پیمانکار باید مناطقی که خاک سست و نرم دارند را با مواد متراکم و چگال جایگزین سازد این مورد نقش تعیین کننده‌ای دارد.
در مناطقی که خانه‌های جدیدی ساخته شده اول مطمئن شوید که دیگر زمین نشست نمی‌کند شاید لازم باشد برای اطمینان از این امر چندین ماه منتظر بمانید.
سنگ ریزه‌هایی که در شالوده به کار می‌رود باید طوری ریخته شود که ضخامت در همه جا یکسان باشد.
در بخش زیرین آسفالت از گیاه کش‌ها استفاده کنید تا اگر احیاناً آسفالت در آینده ترک برداشت در آنجا گیاه روئیده نشود و آسفالت متلاشی نگردد.
اگر حرارت داده شده بیش از حد باشد (که در این حالت دود آبی رنگی از روی آسفالت متصاعد می شود)
از ویژگی‌های آسفالت میتوان گفت، پس از مدت کوتاهی ترک بر می دارد و آسفالت زودتر از مدت مقرر سخت و سفت می شود.( بنابر این یکی از مواردی که باید مد نظر قرار داد و نظارت صحیحی بر آن داشت کنترل درجه حرارت آسفالت میباشد)
پیمانکار نباید در یک برجستگی بیش از ۵ سانتی متر آسفالت مخلوط گرم بریزد.
پیمانکار نباید بصورت دستی خیابان را آسفالت کند.
استفاده از غلتک و عملیات متراکم سازی باید از همان ابتدای کار صورت گیرد تا آسفالت در جای خود قرار گرفته و متراکم شود و تا زمانی که تمامی نقاط ناهموار پوشانده شود ادامه می یابد.
انواع آسفالت
آسفالت گرم
در آن‌ها قیر و مصالح سنگی گرماگرم مخلوط شوند و به همان شکل پخش و متراکم گردند.
آشناترین نوع همان آسفالت گرم یا بتنی است، مصالح سنگی معمولاً بیش از ۹۰% مخلوط آسفالت را تشکیل می‌دهند از این رو مصالح سنگی تاثیر بسزایی در کیفیت آسفالت حاصله دارد.
این نوع مواد در دمایی مابین ۱۰۵ تا ۱۶۳ درجه سانتیگراد در کارخانه ساخته می‌شود و برای کشیده شدن روی محدوده مورد نظر فرستاده می‌شود.
آسفالت سرد
این نوع از آسفالت به صورت تولید شده در کارخانه و با ماشین حمل می‌شود و در پروژه اجرا می‌شود.
ویژگی‌های آسفالت سرد از اختلاط سنگدانه‌ها با قیرهای محلول (کات‌بک Cutback) یا قیرآبه‌ها (قیرهای امولسیون) در دمای محیط تهیه و در همین دما پخش و متراکم می‌شود.
سنگدانه‌ها در زمان اختلاط با قیرآبه می‌تواند مرطوب باشد ولی با قیرهای محلول، در دمای محیط یا تحت اثر حرارت باید خشک شده باشد.
مخلوط‌های آسفالت سرد که با قیرهای محلول غلیظ مانند MC-3000 یا SC-3000 تهیه می‌شود، عملاً مانند آسفالت گرم باید در درجه حرارت ۹۵ درجه سانتیگراد یا بیشتر با قیر مخلوط شده و در محدوده همین دما، پخش و متراکم شود.
کاربرد آسفالت سرد
در کلیه لایه‌های روسازی کاربرد دارد مشروط بر آن که تمام ضوابط و معیارهای طراحی و محدودیت‌های ترافیکی مسیر رعایت شده باشد.
این نوع آسفالت در قشرهای رویه، آستر و اساس قیری برای ترافیک سبک و متوسط و در قشر اساس قیری برای ترافیک سنگین و خیلی سنگین می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
انواع آسفالت سرد
آسفالت سرد کارخانه‌ای:
در کارخانه‌های ثابت و مرکزی تولید می‌شود و سپس برای پخش به محل مصرف حمل می‌شود.
آسفالت سرد مخلوط در محل:
مخلوط در محل به دو روش زیر تهیه می‌شود:
نوع مخلوط در محل که سنگدانه‌ها در کنار و امتداد راه ریسه شده و روی آن قیرپاشی می‌شود و سپس عمل اختلاط و پخش با گریدر یا وسایل نظیر آن انجام می‌گیرد.
نوع مخلوط در کارگاه که همراه با قیر و سنگدانه‌ها در کارگاه‌های ثابت یا موقت انجام و مخلوط تهیه شده برای پخش به محل مصرف حمل می‌شود.
آسفالت حفاظتی
پخش قیر در راههای خاکی، شنی، آسفالتی و بتنی و بلافاصله پخش سنگدانه بر روی آن، یا قیرپاشی بدون سنگدانه یا استفاده از مخلوط‌های آسفالتی پیش ساخته از نوع دوغاب قیری (اسلاری سیل) یا میکروسرفیسینگ آسفالت حفاظتی گفته می‌شود.
ضخامت این نوع رویه سازی (میکروسرفیسینگ)، حداکثر ۱۲ میلیمتر در ۲ لایه است که جزء سازه باربر روسازی راه محسوب نمی‌شود و عملکرد سازه‌ای ندارد.
در آسفالتهای حفاظتی از قیرهای محلول، قیرابه‌ها یا قیرهای خالص با کندروانی کم استفاده می‌شود.
کاربرد آسفالت حفاظتی
ویژگی‌های آسفالت حفاظتی برای غیرقابل نفوذ کردن بستر راه، افزایش مقاومت سایشی و لغزشی آن و نیز بهسازی موقت رویه‌های موجود آسفالتی و بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع رویه سازی به علت سرعت و سهولت اجرا و نیاز محدود به ماشین آلات و تجهیزات آسفالتی، در مقایسه با آسفالت گرم، بسیار مقرون به صرفه است.
انواع آسفالتهای حفاظتی
- آسفالت حفاظتی از نوع یک لایه single surface Treatment
- آسفالت حفاظتی از نوع چند لایه Multiple Surface
- آسفالت حفاظتی سرد پیش اندود pre mix coated macadam
- نوع پریمکت prime coat
- نوع تک کت Tack Coat
- نوع سیل کت ها seal coats
- حفاظتی نوع ردمیکس Road Mix
آسفالت گرم به موارد زیر تقسیم می‌شود
آسفالت رویه یا (توپکا)
آخرین قشر بتن آسفالتی است که در تماس مستقیم با بارهای وارده از ترافیک و عوامل جوی محیط قرار می‌گیرد.
در این نوع طراحی و اجرا می‌گردد که تحمل بارهای وارده را داشته و در مقابل اثرات سوء آب، یخبندان و تغییرات درجه حرارت، مقاومت کرده و دوام آورد.
آسفالت آستر یا (بیندر)
این قشر بتن آسفالتی، بین قشر رویه و اساس قیری و در صورت عدم وجود لایه قیری، بین لایه رویه و قشر اساس سنگ شکسته قرار می‌گیرد و تا حدود ۰/۲۵ میلیمتر اندازه اجزای تشکیل دهنده میرسد.
اساس قیری
این قشر به عنوان اولین قشر روسازی بتن آسفالتی می‌تواند مستقیماً روی قشر زیراساس یا اساس قرار گیرد.
اساس قیری دارای دانه بندی درشت تر و مقدار قیر آن کمتر از آسفالت آستر و رویه میباشد.
ماسه آسفالت
از اختلاط ماسه شکسته یا طبیعی شسته یا مخلوطی از این دو با قیر تهیه می‌گردد.
در قشرهای به ضخامت حداقل ۱۵ میلیمتر و بیشتر پخش و اجرا کرد. از ماسه به عنوان ویژگی‌های آسفالت قشر تسطیح آسفالتهای قدیمی (قبل از روکش) نیز استفاده می‌شود.
آسفالت متخلخل
این آسفالت از اختلاط قیر خالص اصلاح شده با مصالح سنگی صد در صد شکسته دارای دانه بندی باز در کارخانه تهیه می‌شود.
فضای خالی بعد از کوبیده شدن در سطح راه، حدود ۲۰ درصد است. این قشر، جزء سیستم روسازی محسوب نمی‌شود و نمی‌توان از آن به عنوان قشر جایگزین رویه اصلی استفاده کرد.
بیشتر بخوانید
همیشه قبل از شروع هر کاری برآورد هزینه یکی از الزامات انجام یک پروژه میباشد.
بعد از بررسی هزینه‌ها نوبت به شروع و اجرا میرسد.